Çocuklarda Demir Eksikliği Nasıl Giderilir?
Demir Eksikliği
Dünya’da en sık görülen demir eksikliği nedir sorusu özellikle çocuklu aileler tarafından sorulmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan araştırmalara göre, 2 milyar insan demir eksikliğine bağlı olarak kansızlık sorunu ile karşı karşıyadır. Fakirlik yaşayan ülkelerde daha sık görülen demir eksikliği, refah seviyesi yüksek olan ülkelerde de görülmektedir.
Genelde kadınlarda görülen demir eksikliği, mutlaka önemsenmesi gereken bir sağlık sorunudur. Son dönemlerde çocuklarda demir eksikliği daha çok görülmektedir. Kanda bulunan kırmızı kan hücreleri yapısında oksijenin taşınmasını ve hücrelerin kırmızı renk olmasını sağlayan hemoglobin oranının azalması nedeni ile görülmektedir. Çok ciddi bir durum olan demir eksikliği bazen bağırsak ya da mide kanseri belirtisi olabilmektedir.
Demir Eksikliği Belirtileri
Hastalığın erken teşhis edilebilmesi için demir eksikliği belirtileri nelerdir bilmek gerekir. Demir eksikliği nedeni ile görülen kansızlık, bazı durumlarda kendini belli etmez. Rutin olarak yapılan sağlık kontrollerinde bakılan kan tahlilleri ile teşhis edilmektedir. Bazı durumlarda demir eksikliği kendini belli etmektedir. Bu belirtiler kesinlikle dikkate alınmalı ve doktora gidilmelidir. Demir eksikliği nedeni ile görülebilecek belirtiler şunlardır:
Ciltte solgunluk
Yorgunluk
Vücudun güçsüz kalması
Baş ağrısı
Konsantrasyon eksikliği
Eller ile ayaklarda uyuşma
Kulaklarda uğuldama
Sinirlilik durumu
Dudakların çatlaması
Ağız kenarlarında yaraların çıkması
Tırnakların hemen kırılması
Saçlarda dökülmeler
İleri derecede demir eksikliği belirtileri;
Çarpıntı
Buz ya da toprak yeme isteği
Tiroit fonksiyonlarının yavaşlaması
Huzursuz bacak sendromu
Çocukların yürümesinde gecikme
Öğrenmede güçlük
Çocukların konuşmasında gecikme
Demir Eksikliği Tedavisi
Anneler hamile iken mutlaka demir yönünden zengin besinler tüketmelidir. Hamilelik sırasında alınan besinler, bebeğin gelişimini ve ileriki hayatını etkilemektedir. 4 aylık olan bebeklerde katı gıdaya geçilmemiş ise doktorlar demir takviyesi tavsiye etmektedir.
Bebeklere demir yönünden zengin olan bir menü hazırlanmalıdır. Bunun için özellikle kırmızı et tüketilmelidir. Bunun yanında balık, tavuk, pekmez, yumurta, yeşil yapraklı sebze gibi besinler tüketilmelidir. Bebeklere ya da çocuklara C vitamini yönünden zengin olan meyvelerin de yedirilmesi kansızlığa iyi gelmektedir. Çünkü C vitamini demir emilimini artırmaktadır. Bu da çocuklarda görülen demir eksikliğini azaltır.
Demir Eksikliği İlaçları
Demir eksikliği tedavisinde dengeli ve sağlıklı beslenmenin yanı sıra düzenli ilaç kullanımı başarı şansını arttırmaktadır. Demir eksikliği ilaçları aç karnına kullanılmalı ve kesinlikle süt ve süt ürünleri ile birlikte tüketilmemelidir. Vücutta yeterli demir depolanabilmesi için en az 6 ay boyunca ilaç kullanımına devam edilmelidir.
Demir ilaçları doktor önderliğinde kullanılmalı ve yine doktora danışılmadan bırakılmamalıdır. Demir eksikliğinden korunmak için alınacak ilaçlarınyanı sıra sakatat, kırmızı et, pekmez gibi gıdalar ve C vitamini içeren besinler tüketmek de faydalıdır.
Demir Eksikliğinde Ne Yemeli, Ne Yememeli?
“Demir eksikliği için ne yemeliyiz?” sorusu toplumda en çok merak edilen konulardan biridir. Demir eksikliğinden korunmak için kayısı, kuru baklagiller, taze sebze ve meyve bolca tüketilmelidir. Demir eksikliğinde ne yenmeli konusunda yapılabilecek en doğru davranışlardan biri de C vitaminini sık tüketmektir. Çünkü C vitamini demirin bağırsaklardan emilimini artırır.
Demir eksikliğinde ne yenmemeli sorusu da oldukça önemlidir. Kafeinli içecekler, süt ve kepek demir emilimini azalttığı için sık tüketilmemelidir. Ayrıca B 12 vitamini alımı da demir eksikliğinde oldukça önemlidir. Çünkü B12 kırmızı kan hücrelerinin kemik iliğinde üretilmesini sağlar ve kansızlığa yol açabilir.
Demirin bağırsaktan emilimini artırmak için;
- C vitamini demirin emilimini artırır. Bu nedenle yumurtayı portakal suyu veya domatesle, köftenin yeşil salata ile tüketilmesi demirim emilimin artırmak açısından önemlidir.
- Mayalı ekmekteki demir mayasız ekmeğe göre daha çok emilir.
- İyi pişmemiş kuru baklagiller ya da kepek ekmeği demirin emilimin azaltır.
- Posalı gıdalarla beslenme demirin emilimini azaltır.
- Gıdaları saklamakta kullandığımız alüminyum, paslanmaz çelik ve teneke de demirin emilimin azaltır.
Yemeklerle Çay ve Kahve Tüketmeyin!
Demir eksikliğini önelemenin bir yolu da çay ve kahveyi yemek sırasında ya da hemen sonrasından tüketmemekten geçiyor. Çay ve kahveyi mümkün olduğunca ara öğünlerde tüketmeye özen gösterin. Ayrıca çayı açık ve limonla birlikte tüketmekte fayda vardır.
En İyi Demir Kaynağı Besinler!
- Kuru kayısı, kuru üzüm, kuru dut gibi kuru meyveler
- Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı)
- Fındık, fıstık ve susam
- Karaciğer, kırmızı et, tavuk ve balık eti
- Yumurta
- Pekmez ve üzüm
- Kuru baklagiller
- Yumurtayı portakal suyu ile tüketin
- Baklagilleri etle pişirin
- Her öğünde mutlaka bol yeşillik tüketin.
- Demir emilimini artırmanın önemli bir yolu bu besinleri C vitamini ile birlikte tüketmektir!
- Yumurta haşlama yerine kimi zaman menemen gibi pişirilip; yeşil, kırmızıbiber, domates ve soğanla C vitamini kazandırıldığında, demirin alımını artırılmış olur.
- Ispanak yanına yoğurt ile tüketildiğinde demir emilimi azalmaktadır. Ispanağın yumurta ile pişirilmesi ise biyoyararlılığını artırır.
- Kurubaklagil ve tahıllı yemekler; yanında mutlaka bol maydanozlu, marullu, domates ve limonlu salata ile tüketildiğinde, tahıl ve baklagillerin içindeki demir daha fazla emilir. Ayrıca bu besinler kıyma, parça et ya da tavukla pişirildiğinde demir alımı artmaktadır.
- Demir eksikliği ileri boyutta olan kişiler; süt, yoğurt ve ayran gibi kalsiyum içeren gıdaları yemeklerin yanına değil, ara öğünlerde tüketmelidir. Çünkü kalsiyumun demirin emilimini yavaşlatma özelliği vardır.
- Kahvaltılarda 1- 2 tatlı kaşığı kadar pekmez günlük demir ihtiyacının çoğunu karşılamaktadır. Özellikle keçiboynuzu pekmezi demir yüksek demir içerir.
- Ara öğünlerde; kuru meyvelerden kayısı, dut ve kuru üzüm, günlük demir alımına katkıda bulunur.
Vücudunuzda Hastalık Habercisi Olabilecek 5 Sinyale Dikkat!
Gözleriniz şişiyor, tırnaklarınız sararıyor veya istemsiz kilo kayıpları yaşıyorsanız, bu belirtileri göz ardı etmemeniz gerekiyor. Vücudunuz ile ilgili bu sinyaller, böbrek hastalığından kalp yetmezliğine kadar pek…
Kadınlarda Demir Eksikliği
Demir eksikliği erkeklere oranla kadınlarda daha çok görülür. Özellikle doğurganlık çağında olanlar, demir ihtiyacı artmış olan hamile ve emziren anneler ilk sırayı alır. Demir eksikliği kadınlardan sonra en çok çocukları ve uzun dönem asprin ve ağrı kesici kullanan kişilerde de görülür. Kansızlığın %90 oranında en sık nedeni demir eksikliği olsa da kadınları ve çocukları daha fazla etkilediği görülmektedir.
Dünyada demir eksiklği kadınlarda %30-40, erkeklerde ise yaklaşık %20 gibi bir oranda rastlanmaktadır. Kansızlık bazı durumlarda kadınlarda rahim kanserinin de belirtisi olarak kabul edilir. Bu nedenle kansızlık önemsenmeli ve mutlaka altındaki nedenler araştırılmalıdır. Erişkin erkeklerde 13gr/dl, kadınlarda 12gr/dl, 6ay-6yaş arası çocuklarda 11gr/dl ve 6-14 yaş arası çocuklarda 12gr/dl’nin altındaki hemoglobin değerleri anemiye işaret etmektedir. Kadınların kullandığı spiral de de demir eksikliğine neden olan bir başka etkendir. Doğum kontrol hapları ise adet kanamalarında kaybedilen kan ve demiri %50-60 oranında azaltır. Bu nedenle demir eksikliğine karşı uzman bir jinekolog önderliğinde kullanılabilir.
Hamilelikte Demir Eksikliği
Demir eksikliği hamilelerin yüzde 50’sinde görülür. Demir eksikliği gebelerde halsizliki çarpıntı, nefes darlığı, uykuya meyillilik gibi şikayetler yaratabilir. Hamile kalmadan önce demir eksikliği tedavisi olunması gebelik sürecinin çok daha sorunsuz geçmesini sağlar. Aynı zamanda demir eksikliğine karşı “kan yapıcı’’ ve demirden zengin gıdalar tüketmeleri de tavsiye edilmektedir.
4. aydan itibaren folik asit kullanımı da olukça önemlidir. Çünkü bu aydan itibaren demir eksikliğine bağlı kansızlığa rastlanabilir. Eğer demir eksikliği ileri seviyelerdeyse hamileliğin erken dönemlerinde demir ilaçlarına başlanabilir. Demir ilaçlarının kesinlikle sütle veya çayla birlikte içilmemelidir. Çünkü bu ürünler demirin emilimini azaltarak etkisizleştirmektedir. C vitamini ile alınması emilimini artıracaktır. Hamilelikte demir ilacı kullanımı mutlaka doktor kontrolünde olmalıdır.
